Erfelijke darmkanker

Bij erfelijke darmkanker is sprake van een aangeboren verhoogd risico om darmkanker te krijgen. Dit wordt veroorzaakt door een aangeboren verandering (variant) in een belangrijke erfelijke eigenschap (gen). Deze ziekteveroorzakende verandering wordt meestal (maar niet altijd) van één van de ouders geërfd.

Behalve een verhoogd risico op darmkanker, kan ook sprake zijn van een risico op andere tumoren of andere gezondheidsproblemen of bijzondere kenmerken. De verschijnselen die iemand met een aanleg voor darmkanker kan ontwikkelen, hangen af van welke aanleg aanwezig is.

Via de volgende links vindt u sites met meer informatie over darmkanker.

• www.erfelijkheid.nl
• www.kanker.nl
• www.lynch-polyposis.nl

Hoe vaak komt het voor?

Het bevolkingsrisico op darmkanker is ongeveer 5%. Dit betekent dat ongeveer 1 op de 20 mensen gedurende hun leven darmkanker ontwikkelt. Bij ongeveer 25% van de mensen met darmkanker, komt de aandoening ook in de familie voor. Op dit moment wordt bij ongeveer 5% een erfelijke factor gevonden, die een duidelijk verhoogd risico op darmkanker geeft.

Kenmerken van erfelijke darmpoliepen-/kanker zijn:

• Jonge leeftijd van ontstaan.
• Meerdere darmpoliepen of darmkankers.
• Veel (darm)kanker in de familie.
• Combinatie met andere tumoren met name baarmoederkanker en
• Combinatie met andere gezondheidsproblemen of bijzondere kenmerken.

Er zijn verschillende soorten erfelijke varianten die darmkanker veroorzaken:

• Lynch syndroom
  Betrokken genen: MLH1, MSH2, MSH6, PMS2
  De meest voorkomende erfelijke aanleg voor darmkanker heet Lynch syndroom. Bij deze aanleg is er behalve een verhoogd risico op darmkanker ook een verhoogd risico op andere tumoren. Dit syndroom zorgt bij vrouwen met deze aanleg voor met name baarmoederkanker.
• Polyposis syndromen
  Daarnaast zijn er zogenaamde Polyposis syndromen, waarbij er een verhoogd risico is op veel darmpoliepen:

• Familiaire Adenomateuze Polyposis (FAP)
  Betrokken gen: APC-gen
  Hierbij ontstaan vanaf jonge leeftijd veel adenomateuze poliepen in de darm die ,als zij niet verwijderd worden, kwaadaardig worden.

• MAP (MUTYH geassocieerde Polyposis)
  Betrokken gen: MUTYH-gen.
  Dit is een mildere vorm van adenomateuze polyposis.

• Peutz-Jeghers syndroom (PJS)
  Betrokken gen: STK11-gen.
  Dit is een zeldzame erfelijke aandoening waarbij zogenaamde hamartomateuze poliepen in met name de dunne darm voorkomen. Daarnaast zorgt deze aanleg voor bijzondere kenmerken als pigmentaties van met name de lippen en slijmvliezen.

Andere syndromen

Daarnaast zijn er meer zeldzame aanlegfactoren bekend die een verhoogd risico op onder andere darmpoliepen geven.

Bij een erfelijke aanleg voor darmkanker is sprake van een ziekteveroorzakende verandering (pathogene variant) in een belangrijke erfelijke eigenschap (gen). Een dergelijke aanleg erft meestal van generatie op generatie over met een risico van 50% dat kinderen de aanleg erven (autosomaal dominante overerving).

Een aanleg kan echter ook bij iemand nieuw ontstaan. 

Als een aanleg in een familie bekend is, is het mogelijk familieleden op deze aanleg te onderzoeken en diegenen die de aanleg geërfd hebben, zo nodig, uit voorzorg controles of operaties aan te bieden.

Omdat genetisch onderzoek ook consequenties voor bijvoorbeeld kinderwens of het afsluiten van een verzekering kan hebben, vindt ook een informatief gesprek op het spreekuur 'Erfelijkheid en kanker' plaats.

DNA onderzoek

Onderzoek naar een erfelijke aanleg voor darmkanker wordt bij voorkeur verricht bij iemand die zelf darmkanker (gehad) heeft. Dit gebeurt meestal in bloed maar soms in bij een darmoperatie opgeslagen weefsel.

Hoe lang duurt genetisch onderzoek?

Onderzoek naar een erfelijke aanleg voor eierstokkanker duurt enkele maanden. Wanneer dit nodig is voor keuzes rond de behandeling kan spoeddiagnostiek geboden worden (uitslagtermijn 2-3 weken). 

Erfelijke darmkanker, wat nu?

Het wel of niet hebben van een erfelijke aanleg voor darmkanker kan van belang zijn voor keuzes rond de behandeling en eventuele andere gezondheidsrisico’s.
De MDL-arts, gynaecoloog, genetische counseler en andere specialisten werken samen om patiënten met erfelijke darmkanker zo goed mogelijk te informeren en behandelen.

Erfelijke darmkanker in de familie

Familieleden komen in aanmerking voor DNA-onderzoek. Afhankelijk van de in de familie aangetoonde erfeljike aanleg zijn de risico’s op een bepaalde vorm van kanker en adviezen voor vrouwen en mannen verschillend.

Afhankelijk van uw situatie kunt u op de polikliniek Klinische Genetica of MDL te maken krijgen met de volgende zorgverleners:

• Klinisch geneticus.
• Maag-Darm-Lever specialist.
• Verpleegkundig specialist.
• Genetisch consulent.
• Arts-assistent.
• Psycholoog.

Zo nodig wordt u verwezen naar andere zorgverleners.