Eiceldonatie

Bij eiceldonatie is de donor als derde persoon betrokken bij de zwangerschapsbehandeling. Daar kunnen verschillende medische redenen voor zijn. Zo kan er een afwezige of een sterk verminderde werking van de eigen eierstokken zijn, zoals bij vervroegde overgang. Dit kan spontaan, door niet aanwijsbare factoren, zijn ontstaan of het gevolg zijn van een doorgemaakte kankerbehandeling. Ook kan het zijn dat de vrouw een erfelijke afwijking bij zich draagt waar ze zelf geen last van heeft, maar die voor haar nageslacht ernstige gevolgen kan hebben. Verder is het voor sommige vrouwen niet mogelijk om zelf een ivf-behandeling te ondergaan omdat het risico op complicaties te groot is.

De donor

Vrijwillig
De donor handelt op vrijwillige basis en biedt zich aan om deze behandeling te ondergaan. In de praktijk biedt zich meestal uit de directe omgeving van de wensouders een donor aan: een zus van de wensmoeder, een schoonzus of een vriendin bijvoorbeeld. Maar er zijn ook vrouwen die zich als eiceldonor aanbieden via een advertentie of internet. Hoofdzaak is dat een donor dit wil doen omdat zij dit voor een ander overheeft, uit onbaatzuchtigheid.

Wettelijke eisen en richtlijnen
Ter bescherming van de donor stelt de wet een aantal eisen aan de eiceldonor. Daarnaast zijn hiervoor vanuit de Gezondheidsraad een aantal richtlijnen opgesteld. Zo is de wettelijke minimum leeftijd van een donor 18 jaar (of 16 jaar en gehuwd). De kans is klein dat een ivf-behandeling tot vruchtbaarheidsproblemen bij de donor leidt. Toch is het het beste als de donor zelf een voltooid gezin heeft en/of er geen reden is om aan te nemen dat er in de toekomst een kinderwens zal ontstaan. Mede daarom houden we een minimum leeftijd aan van 30 jaar.

Wanneer komt iemand zeker niet in aanmerking als eiceldonor?

• Als er voor de donor een verhoogd risico bestaat op complicaties door de behandeling en de kans op een succesvolle uitkomst daar niet tegen opweegt.
• Als er geen goede communicatie mogelijk is.
• Wanneer er sprake is van ernstige erfelijke aandoeningen in de familie.

Wanneer komt iemand bij voorkeur niet in aanmerking als eiceldonor?

• Als er verminderde vruchtbaarheid bestaat (verminderde ovariële reserve). Dit is vaak, maar niet altijd, het geval als de leeftijd boven de 40 jaar is.
• Als de eiceldonor zelf nog een kinderwens heeft of nog geen eigen kinderen heeft.
• Als de eiceldonor nog jonger is dan 30 jaar.

Voortraject

Onderzoeken
Voor het begin van de vruchtbaarheidsbehandeling zijn er verschillende onderzoeken. Dit doen we om ervoor te zorgen dat de kans op een gunstige uitkomst van de behandeling zo groot mogelijk is en de kans op eventuele complicaties zo klein mogelijk.
Bij deze behandeling is namelijk een donor betrokken die zelf geen ziekte of afwijking heeft, maar wel een medische behandeling ondergaat. Het is belangrijk om de medische conditie van de donor zo volledig mogelijk te kennen. Daarnaast spelen bij eiceldonatie ook psychologische en emotionele factoren bij de wensouders en donor mee, die voor het begin van het traject zo goed mogelijk moeten worden besproken.

Gesprekken
Het voortraject bestaat uit een of meer gesprekken met de medisch specialist (de gynaecoloog) en enkele gesprekken met een medisch psycholoog of sociaal-psychologisch werker. Deze gesprekken zijn met de acceptor en partner (de wensouders) en met de donor (eventueel met partner).

Medisch Ethische Toetsingscommissie
Het verzoek voor behandeling met eiceldonatie wordt voorgelegd aan de Medisch Ethische Toetsingscommissie (METC) van het ziekenhuis. Na beoordeling van de medische en psychosociale rapportages door de METC en een positief advies kan de ivf-behandeling beginnen.

Praktisch houdt dit voortraject in:

• Gesprek(ken) met de wensouders over de keuze en de noodzaak voor deze vorm van vruchtbaarheidsbehandeling.
• Gesprek(ken) met de wensouders en de beoogd donor: als kennismaking en om te bepalen of de donor geschikt zou kunnen zijn. Met uitleg over de procedure en maken van afspraken.
• Gesprek met de donor afzonderlijk (eventueel met partner). Hierbij staat de gezondheid van de donor centraal. Er is een lichamelijk (gynaecologisch)onderzoek. Er wordt bloed afgenomen voor screening op infectieziekten, zoals hepatitis (besmettelijke leverontsteking), hiv (aids-virus) en geslachtsziekten. Ook bepalen we de bloedgroep van de donor.
• Gesprek(ken) met psychosociale zorg, zowel voor wensouders en donor gezamenlijk als apart. Het is wenselijk dat de partner van de donor hierbij aanwezig is.

De uitkomst van deze gesprekken en onderzoeken komt aan de orde in een vergadering van de medische staf en het behandelteam van voorplantingsgeneeskunde. Na bespreking wordt het verzoek voorgelegd aan de METC.
Als er op medisch vlak geen problemen zijn en er is toestemming verleend door de METC, dan kunnen de wensouders en de donor aangemeld worden voor het ivf-traject.

Informatieavond en intakegesprek
De wensouders en donor krijgen samen een uitnodiging voor de ivf-informatieavond. Deze informatieavond vindt elke eerste maandag van de maand plaats in het Erasmus MC. Na de informatieavond is er een intakegesprek met een van de ivf-artsen en geeft de ivf-verpleegkundige prikinstructies. Ook op deze afspraak komen zowel de wensouders als de donor.
Toetsing
Elke aanvraag wordt door de Beraadsgroep van het Erasmus MC getoetst en daaruit volgt een advies of behandeling verantwoord is of niet. Houdt u er rekening mee dat het voortraject 4 tot 6 maanden kan duren. Het is van belang te beseffen dat zich in elke fase van het traject een reden kan voordoen waardoor besloten kan worden om het behandeltraject te stoppen. Verder is het belangrijk dat de donor weet en beseft dat zij in de loop van het voortraject, maar ook tijdens de behandeling altijd kan stoppen en terug kan komen op haar besluit om eicellen te doneren. Het starten van het traject is geen verplichting om de ivf-behandeling ook daadwerkelijk af te maken.

Wet donorregistratie
Het Erasmus MC geeft de gegevens van de donor door aan de Stichting Donorgegevens Kunstmatige Bevruchting te Den Haag, die deze gegevens registreert. Deze registratie is wettelijk verplicht en bedoeld ter bescherming van het kind.
Wanneer er een zwangerschap ontstaat, zullen de gegevens van de wensouders aan die van de donor worden gekoppeld. Het kind kan vanaf 16 jaar de persoon identificerende gegevens van de donor opvragen. Wij raden u ten zeerste aan om het kind op een geschikt moment in de kindertijd te informeren dat het met behulp van ivf-eiceldonatie ter wereld is gekomen.

Kosten
Er zijn geen officiële verzekeringstarieven voor procedures waarbij ‘eigen gameet donoren’ betrokken zijn. In principe vergoedt de zorgverzekeraar de eerste drie behandelingen. Daarna is het afhankelijk van de zorgverzekering van de patiënt. Het is goed om vooraf bij uw verzekeraar te informeren. Omdat de donor bepaalde onderzoeken en ingrepen ondergaat, kan het voorkomen dat ook haar ziektekostenverzekering wordt aangesproken. Over kosten zoals eigen risico, ziektekosten en reiskosten en dergelijke dienen wensouders en donor onderling goede afspraken te maken. Het is bij wet verboden voor de eiceldonatie zelf een vergoeding te vragen of te ontvangen.

Eerste bezoek aan de polikliniek
De donor moet zich ook als patiënte in laten schrijven in het Erasmus MC. Het is noodzakelijk dat ook de donor een verwijzing van haar huisarts heeft.

Tot slot
De vruchtbaarheidsbehandeling met gedoneerde eicellen is technisch ongeveer gelijk aan een ivf-behandeling met eigen eicellen. Het moet niet gezien worden als een vervanging voor een niet succesvol verlopen ivf-behandeling. Het is ook niet per se een betere behandeling dan ivf, maar kan worden uitgevoerd als daar een goede, medische reden voor is.

Risico's voor de donor
Omdat er een derde partij bij betrokken is die risico ’s loopt als gevolg van de ivf-behandeling, moet zorgvuldig worden afgewogen of de kans van slagen opweegt tegen eventuele risico ’s. De risico’s bestaan vooral uit een overmatige reactie op de stimulatie met hormonen, het ovarieel hyperstimulatiesyndroom, waardoor ademhalingsproblemen, stoornissen in de vochthuishouding of stolselvorming (embolieën) kunnen optreden.

Complicaties
De risico’s zijn zeldzaam, maar in een enkel geval moet een patiënte door een dergelijke complicatie in het ziekenhuis worden opgenomen. Andere complicaties hangen samen met de eicelpunctie, waardoor een (milde) infectie of (lichte) bloeding in de buik kan ontstaan. Het is zeldzaam, maar niet onmogelijk, dat de complicatie zo ernstig verloopt, dat het onvruchtbaarheid of langdurige ziekte tot gevolg heeft.

Zeggenschap over eicellen en embryo's
De eiceldonor behoudt volledige zeggenschap over de gedoneerde eicellen, zolang hieruit geen embryo ’s zijn ontstaan. Wanneer er meerdere embryo’s zijn ontstaan en deze bewaard worden om op een later moment bij de wensmoeder terug te plaatsen, kan dit formeel zonder toestemming van de donor plaatsvinden. Als er bij de donor ernstige bezwaren bestaan tegen terugplaatsing, zal de Beraadsgroep om advies worden gevraagd. Verder is het goed te beseffen dat de donor de eicellen in de meeste gevallen heeft gedoneerd ten behoeve van een wensouderpaar. Bij uiteenvallen van het wensouderpaar, om welke reden dan ook, zullen de embryo ’s in beginsel niet meer gebruikt worden voor terugplaatsing, tenzij hierover met alle betrokkenen overeenstemming kan worden bereikt.

Praktische zaken en afspraken

Praktische zaken

• De wensouders komen met het verzoek en maken daarvoor een eerste afspraak.
• De beoogd donor schrijft zich in bij Inschrijving.
• De donor krijgt op eigen naam een afspraak voor een medische intake.
• De donor krijgt bij het eerste bezoek een registratieformulier.
• Contact over het verloop van het traject en behandeling verloopt in beginsel via de wensmoeder.
• Persoonlijke en medische aangelegenheden van de donor worden niet buiten haar medeweten met de wensouders besproken.

De stappen in het traject

Om u een idee te geven van de stappen in het hele traject:

• Eerste bezoek van de wensouders (bezoek ter bespreking van de reden voor eiceldonatie ).
• Wanneer er een donor gevonden is, volgt een bezoek van wensouders met de donor.
• Daarna is er een bezoek van de donor voor onderzoek.
• Dan volgen er gesprekken met psycholoog/psychosociaal medewerker.
• Na deze gesprekken wordt er een verzoek ingediend bij de medisch ethische toetsingscommissie.
• Hierna volgt de uitkomst van de toetsingscommissie. U ontvangt daarover een brief.
• Bij positief advies wordt u aangemeld bij het voortplantingscentrum en volgt de informatieavond over de ivf-behandeling en de intake daarvoor, voor zowel donor als wensouders.

Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen, stel ze dan gerust. De medewerkers zijn graag bereid uw vragen te beantwoorden en informatie te geven.
De polikliniek is bereikbaar van 08.30 tot 11.30 uur en van 12.30 tot 15.30 uur op telefoonnummer (010) 704 01 16.

U kunt ook mailen: voortplantingscentrum@erasmusmc.nl