Na een succesvolle carrière als immunoloog maakte Andrea Woltman (48) de overstap naar het onderwijs. Om ruimte te geven aan haar passie: mensen laten groeien en floreren, op persoonlijk en professioneel vlak. ‘Ik vind het leuk om les te geven en onderzoekers op te leiden, maar ik zorg ook voor innovatie van de medische opleidingen door er wetenschappelijk onderzoek naar te doen.’
Er is al veel veranderd sinds de tijd dat Andrea zelf student was. Gelukkig maar, zegt ze. ‘Ik ben nog grootgebracht met veel hoorcolleges. We weten nu uit onderzoek dat achterovergeleund colleges aanhoren de minst effectieve vorm van onderwijs is.’ Veel opleidingen kiezen daarom nu voor actievere onderwijsvormen, legt Andrea uit. ‘Studenten nemen thuis de kennis tot zich, en in ons onderwijscentrum zijn er activiteiten waar iets van hen verwacht wordt. Zoals deelnemen aan werkgroepen of discussies met andere studenten. Zo leren ze zelf nadenken en de kennis direct toe te passen. Dat is een veel effectievere manier van leren.’
Geen hoepeltjes
Zelf studeerde Andrea biomedische wetenschappen en promoveerde cum laude in de immunologie. Tijdens haar werk als onderzoeksleider ontdekte ze dat ze talentontwikkeling het leukste aspect van het werk vindt. ‘Mijn passie ligt in het creëren van een omgeving waarin studenten of jonge onderzoekers het beste uit zichzelf kunnen halen.’ Binnen het Erasmus MC was ze programmadirecteur van de bachelor geneeskunde, nu is ze actief als opleidingsdirecteur van de research master Infection and Immunity en sinds 2023 ook als onderwijshoogleraar.
‘Studenten moeten niet door hoepeltjes springen en toetsjes afvinken, zoals dat de afgelopen decennia ging, maar echt naar hun toekomstige beroep toegroeien. Daar hoort het geven van feedback ook bij. Zo komen studenten meer in de leermodus dan in de presteermodus en ontwikkelen ze allerlei competenties die van belang zijn voor het beroep van arts of onderzoeker. Zoals communiceren, samenwerken en leiderschap. Ik vind het mooi als ik mensen verder dan alleen het primaire doel van onderwijs kan begeleiden. Om ze een completer mens te maken’, legt Andrea uit.
‘We weten dat achterovergeleund colleges aanhoren de minst effectieve vorm van onderwijs is’
Hoe ziet dat er in de praktijk uit? ‘Ik ga graag de interactie met de student aan’, vertelt ze. ‘Ik vraag ze waar hun behoefte en interesses liggen. Zo probeer ik de motivatie bij hen aan te wakkeren en mee te denken hoe zij op een prettige manier het meeste uit zichzelf kunnen halen. Met doorvragen kom je vaak een laag dieper en kun je studenten meer meegeven dan alleen immunologieles. Niet iedereen hoeft professor te worden, maar ieder mens verdient aandacht om te kunnen groeien.’
Droom in duigen
Ook bij het inrichten van het nieuwe lesprogramma voor geneeskunde en het onderwijsbeleid houdt Andrea het welzijn van studenten goed in de gaten. Een voorbeeld is de invoering van het landelijk bindend studieadvies (BSA). Hierin moeten studenten in het eerste jaar verplicht 60 studiepunten halen. ‘Ik zag dat dit niet werkte voor geneeskundestudenten en dat het hen te veel stress opleverde.’
Uit haar onderzoek blijkt dat het niet halen van het BSA voor geneeskundestudenten vaak betekent dat ze hun droom in duigen zien vallen. ‘Ze willen maar één ding: arts worden. En er is maar één manier daar te komen: via de geneeskundestudie. De angst om niet door te kunnen was daardoor ontzettend groot. Uiteindelijk blijkt dat je ook met minder punten in het eerste jaar een hele goede arts kunt worden, en dat dit veel minder stress oplevert.’ Het advies voor de geneeskundestudent is toen aangepast naar 45 studiepunten.
Masculiene en westerse bril
Andrea werkt aan een inclusieve selectieprocedure van geneeskundestudenten waarin diversiteit wordt omarmd en gewaardeerd. ‘Met een steeds diverser wordende maatschappij is het belangrijk dat ook de zorg hier een afspiegeling van is.’ Ze ziet dat bij iedere stap in het onderwijs steeds meer diversiteit verloren gaat. ‘Dat begint al op de basisschool, dan de middelbare school en vervolgens de universiteit. En als je naar de medisch specialisten kijkt, zie je nog maar weinig mensen met een migratieachtergrond. Gelukkig zijn we ons hier steeds meer van bewust.’
Volgens Andrea komt dat vooral door de manier waarop we professioneel gedrag waarderen. ‘Dat doen we met z’n allen nog steeds onbewust met een vrij masculiene en westerse bril waarmee zelfverzekerdheid en assertiviteit wordt gewaardeerd. We moeten nu zorgen dat onze toets- en selectie-instrumenten die bril niet meer hebben. Zodat we ook andere talenten en kwaliteiten gaan waarderen die ook belangrijk zijn om goede arts te worden. Zoals culturele sensitiviteit en veerkracht.’
‘Er bestaat soms een verkeerd beeld van het beroep van arts’
Ook bestaat er soms een verkeerd beeld van het beroep van arts, zegt Andrea. ‘Zeker bij mensen met een migratieachtergrond of ouders die zelf een praktische opleiding hebben gedaan. Daarom bezoeken onze geneeskundeambassadeurs scholen met veel diversiteit. Hier zien ze bijvoorbeeld meisjes die aangeven wel chirurg te willen worden, maar waarvan hun ouders zeggen dat dat niets voor meisjes is.’
De combinatie van onderzoek, goede voorlichting en een variatie aan selectie-instrumenten is volgens Andrea de oplossing. ‘Zo kunnen groepen niet benadeeld worden. Ook hebben we studenten zelf gevraagd: hoe vinden jullie dat het eruit moet zien? We zijn een project begonnen waar we op middelbare scholen op zoek gaan naar talenten die wij misschien niet in beeld hebben. Wat zijn volgens hen kwaliteiten die zij meebrengen voor de geneeskunde?’
Onderwijshoogleraar
Het jaar 2023 was bijzonder voor Andrea; ze werd benoemd tot allereerste onderwijshoogleraar van het Erasmus MC. Ze vindt dat een grote eer en super belangrijk. ‘Het is een hernieuwd besef van hoe belangrijk opleiden is. Vroeger was het: als het niet wil lukken in onderzoek, dan doe je maar onderwijs. Nu hoop ik mensen te inspireren. Je kunt kiezen voor onderwijs en een prachtige academische carrière hebben. Onderzoek kan soms competitief en alleen voelen en onderwijs is echt werken aan het gezamenlijk belang; dat vind ik heel mooi om te doen. Dat gun ik andere mensen ook.’
